Nguyên tắc khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào 2023

Rate this post

Các nguyên tắc khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào bao gồm: phương pháp phân bổ thuế GTGT đầu vào sử dụng chung cho hàng chịu thuế và không chịu thuế, các trường hợp không được khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào, cách xử lý số thuế GTGT không được khấu trừ, và nhiều quy định khác liên quan đến việc tính toán và quản lý thuế GTGT.

Nguyên tắc khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào

Theo các Thông tư 219/2013/TT-BTC, 26/2015/TT-BTC, 151/2014/TT-BTC, và 119/2014/TT-BTC, nguyên tắc khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào được quy định như sau:

Hàng hóa, dịch vụ được sử dụng cho sản xuất và kinh doanh các hàng hóa, dịch vụ chịu thuế GTGT sẽ được khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào toàn bộ, bao gồm cả thuế GTGT đầu vào không được bồi thường cho hàng hóa chịu thuế GTGT bị tổn thất.

Ví dụ: Khi mua một chiếc máy tính trị giá 10 triệu đồng và thuế GTGT là 1 triệu đồng để dùng cho bộ phận quản lý phòng dịch vụ kế toán (dịch vụ chịu thuế GTGT), tiền thuế GTGT 1 triệu đồng sẽ được khấu trừ toàn bộ.

Các trường hợp tổn thất không được bồi thường được khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào, bao gồm: thiên tai, hỏa hoạn, các trường hợp tổn thất không được bảo hiểm bồi thường, hàng hóa mất phẩm chất, quá hạn sử dụng phải tiêu hủy. Cơ sở KD phải có đầy đủ hồ sơ, tài liệu chứng minh các TH tổn thất không được bồi thường để khấu trừ thuế.
Nếu hàng hóa bị hao hụt tự nhiên trong quá trình vận chuyển, bơm rót xăng, dầu… thì số thuế GTGT đầu vào của số lượng hàng hóa thực tế bị hao hụt tự nhiên không vượt quá định mức hao hụt theo quy định sẽ được khấu trừ. Số thuế GTGT đầu vào của số lượng hàng hóa bị hao hụt vượt định mức sẽ không được khấu trừ và được hoàn thuế.
Thuế GTGT đầu vào của hàng hóa và dịch vụ được sử dụng để hình thành tài sản cố định như nhà ăn ca, nhà nghỉ giữa ca, phòng thay quần áo, nhà để xe, nhà vệ sinh, bể nước phục vụ cho người lđ trong khu vực sản xuất, kinh doanh và nhà ở, trạm y tế cho công nhân làm việc trong các khu công nghiệp sẽ được khấu trừ toàn bộ.

Quy định về khấu trừ thuế giá trị gia tăng

Các quy định về khấu trừ thuế giá trị gia tăng đối với các trường hợp liên quan đến nhà ở công nhân và chuyên gia nước ngoài như sau:

Nếu cơ sở kinh doanh thuê nhà ở cho công nhân làm việc trong khu công nghiệp theo quy định về tiêu chuẩn thiết kế và giá cho thuê nhà ở công nhân khu công nghiệp, thì thuế GTGT đối với khoản tiền thuê nhà này được khấu trừ theo quy định.
Nếu cơ sở KD xây dựng hoặc mua nhà ở ngoài khu công nghiệp phục vụ cho công nhân làm việc trong các khu công nghiệp, và đáp ứng tiêu chuẩn thiết kế nhà ở công nhân khu công nghiệp, thì thuế GTGT đối với nhà xây dựng hoặc mua này được khấu trừ toàn bộ.
Nếu các chuyên gia nước ngoài làm việc tại Việt Nam và được cơ sở kinh doanh thuê nhà ở, thì khoản thuê nhà này không được khấu trừ thuế giá trị gia tăng.
Nếu các chuyên gia nước ngoài làm việc tại Việt Nam vẫn là nhân viên của doanh nghiệp ở nước ngoài và được doanh nghiệp này trả lương, thì thuế GTGT của khoản thuê nhà ở cho các chuyên gia này được khấu trừ, miễn là doanh nghiệp tại Việt Nam có hợp đồng bằng văn bản nêu rõ phải chịu chi phí về chỗ ở cho các chuyên gia trong thời gian công tác tại Việt Nam.

a. Hàng hóa, dịch vụ, tài sản cố định phục vụ sản xuất như phân bón, máy móc, thiết bị chuyên dùng cho SX nông nghiệp, tàu đánh bắt xa bờ, thức ăn gia súc, gia cầm, thủy sản và thức ăn cho vật nuôi khác tiêu thụ trong nước không được kê khai, khấu trừ vào chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế TNDN.

Tuy nhiên, số thuế GTGT của hàng hóa, dịch vụ, tài sản cố định mua vào được thể hiện trên hóa đơn GTGT và chứng từ nộp thuế GTGT khâu nhập khẩu phát sinh trước ngày 01/01/2015 đáp ứng điều kiện khấu trừ, hoàn thuế và thuộc diện hoàn thuế theo quy định tại Điều 18 TT số 219 năm 2013/TT-BTC ngày 31 tháng 12 năm 2013 và TT số 26 năm 2015.

Thuế GTGT đầu vào của hàng hóa, dịch vụ (bao gồm tài sản cố định) được sử dụng đồng thời cho sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ chịu và không chịu thuế GTGT chỉ được khấu trừ số thuế GTGT đầu vào của hàng hóa, dịch vụ dùng cho SXKD hàng hóa, dịch vụ chịu thuế GTGT. Cơ sở KD phải hạch toán riêng thuế GTGT đầu vào được khấu trừ và không được khấu trừ. Trong trường hợp không hạch toán riêng được, thuế đầu vào được khấu trừ theo tỷ lệ (%) giữa doanh thu chịu thuế GTGT, doanh thu không phải kê khai, tính nộp thuế GTGT so với tổng DT của hàng hóa, dịch vụ bán ra bao gồm cả DT không phải kê khai, tính nộp thuế không hạch toán riêng được.

Cơ sở kinh doanh hàng hóa, dịch vụ chịu và không chịu thuế GTGT phân bổ tạm thời số thuế GTGT của hàng hóa, dịch vụ, tài sản cố định mua vào được khấu trừ trong tháng/quý và tính toán lại cuối năm để kê khai điều chỉnh thuế GTGT đầu vào đã tạm phân bổ khấu trừ theo tháng/quý.

Ví dụ:

Công ty Kế toán ABC kinh doanh các dịch vụ bao gồm CHỊU THUẾ GTGT (dịch vụ kế toán) và KHÔNG CHỊU THUẾ GTGT (dịch vụ dạy học kế toán). Trong quý, công ty có các hóa đơn đầu vào với tổng số tiền là 550.000.000 đồng, trong đó:

Hóa đơn dùng riêng cho dịch vụ CHỊU THUẾ GTGT là 160.000.000 đồng, thuế GTGT là 16.000.000 đồng.
Hóa đơn dùng riêng cho dịch vụ KHÔNG CHỊU THUẾ GTGT là 240.000.000 đồng, thuế GTGT là 24.000.000 đồng.
Hóa đơn dùng chung cho cả dịch vụ CHỊU THUẾ GTGT và KHÔNG CHỊU THUẾ GTGT là 150.000.000 đồng, thuế GTGT là 15.000.000 đồng.

Trong quý đó, công ty có tổng doanh thu là 1.000.000.000 đồng, trong đó:

Doanh thu từ dịch vụ CHỊU THUẾ GTGT là 600.000.000 đồng.
Doanh thu từ dịch vụ KHÔNG CHỊU THUẾ GTGT là 400.000.000 đồng.

Để tính toán phân bổ thuế GTGT đầu vào cho cty Kế toán ABC, ta áp dụng các quy định sau:

Số thuế GTGT đầu vào dùng riêng cho dịch vụ CHỊU THUẾ GTGT sẽ được khấu trừ toàn bộ (16.000.000 đồng).
Số thuế GTGT đầu vào dùng riêng cho dịch vụ KHÔNG CHỊU THUẾ GTGT sẽ KHÔNG được khấu trừ (24.000.000 đồng).
Số thuế GTGT dùng chung (15.000.000 đồng) sẽ được phân bổ theo tỷ lệ % doanh thu như sau:
- Doanh thu từ dịch vụ CHỊU THUẾ GTGT chiếm 60% (600.000.000 đồng / 1.000.000.000 đồng).
- Doanh thu từ dịch vụ KHÔNG CHỊU THUẾ GTGT chiếm 40% (400.000.000 đồng / 1.000.000.000 đồng). => Như vậy, thuế GTGT được khấu trừ là 15.000.000 đồng x 60% = 9.000.000 đồng.

Để tính toán số thuế GTGT được khấu trừ, có thể sử dụng cách tính khác như sau:
Số tiền thuế GTGT được khấu trừ = (Doanh thu chịu thuế GTGT / Tổng doanh thu) x Tiền thuế GTGT dùng chung

Trong đó:

Doanh thu chịu thuế GTGT là 600.000.000
Tổng doanh thu là 1.000.000.000
Tiền thuế GTGT dùng chung là 15.000.000 Áp dụng công thức, ta có: Số tiền khấu trừ thuế giá trị gia tăng= (600.000.000 / 1.000.000.000) x 15.000.000 = 9.000.000 Vì vậy, tổng số tiền được khấu trừ thuế giá trị gia tăng trong quý là 25.000.000 (bao gồm 16.000.000 từ hóa đơn dịch vụ kế toán và 9.000.000 được tính bằng công thức trên).

Số thuế GTGT đầu vào của tài sản cố định, máy móc, thiết bị, cùng với các chi phí liên quan như bảo hành, sửa chữa và thuế GTGT đầu vào khác liên quan đến chúng, khi áp dụng cho các trường hợp sau, không được khấu trừ thuế giá trị gia tăng mà tính vào nguyên giá của TSCĐ hoặc CP được trừ theo quy định của Luật thuế TNDN và các văn bản hd thi hành:

Tài sản cố định chuyên dùng phục vụ SX vũ khí, khí tài phục vụ quốc phòng, an ninh.
Tài sản cố định, máy móc, thiết bị của các tổ chức tín dụng, doanh nghiệp kinh doanh tái bảo hiểm, bảo hiểm nhân thọ, KD chứng khoán, cơ sở khám, chữa bệnh, cơ sở đào tạo.
Tàu bay dân dụng, du thuyền không sử dụng cho mục đích KD vận chuyển hàng hóa, hành khách, KD du lịch, khách sạn.

Ngoài ra, nếu tài sản cố định là ô tô chở người từ 9 chỗ ngồi trở xuống, trừ ô tô sử dụng vào kinh doanh vận chuyển hàng hoá, hành khách, kinh doanh du lịch, khách sạn, và ô tô dùng để làm mẫu và lái thử cho kinh doanh ô tô, có giá trị vượt quá 1,6 tỷ đồng (giá chưa có thuế GTGT), thì số thuế GTGT đầu vào tương ứng với phần vượt quá 1,6 tỷ đồng không được khấu trừ thuế giá trị gia tăng.

Trong trường hợp khác, chỉ có số thuế GTGT đầu vào tương ứng với giá trị của ô tô không vượt quá 160 triệu đồng được khấu trừ thuế giá trị gia tăng.

Khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào trong một số các trường hợp cụ thể sau:

a) Đối với cơ sở sản xuất kinh doanh có sử dụng sản phẩm thuộc đối tượng không chịu thuế GTGT để sản xuất ra mặt hàng chịu thuế GTGT, thì số thuế GTGT đầu vào tại các khâu được khấu trừ thuế giá trị gia tăng toàn bộ.

Ví dụ:

DN X đầu tư xây dựng vùng NL và nhà máy để SX, chế biến phi lê cá tra, cá ba sa, tôm đông lạnh xuất khẩu. DN tổ chức SX khép kín từ khâu nuôi trồng, kể cả TH thuê gia công nuôi trồng mà DN đầu tư toàn bộ giống, ao, hồ, hàng rào, hệ thống tưới tiêu, tàu thuyền và NVL đầu vào khác như thức ăn chăn nuôi, thuốc thú y, DV thú y, đến khâu chế biến tôm, cá để xuất khẩu.

-> DN X được khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào toàn bộ của TSCĐ và của hàng hóa, DV mua vào không hình thành TSCĐ tại tất cả các khâu sản xuất, chế biến.

Ví dụ 58b:

Doanh nghiệp B đầu tư xây dựng nhà máy sản xuất bánh kẹo khép kín từ khâu nhập nguyên liệu, chế biến, đóng gói đến bán hàng. Doanh nghiệp B mua nguyên liệu từ nhiều nhà cung cấp khác nhau, tuy nhiên, tất cả nguyên liệu đều được lưu kho và phân bổ trong nhà máy của doanh nghiệp B.

Sau đó, doanh nghiệp B chế biến thành sản phẩm bánh kẹo và đóng gói để bán hàng. Trong quá trình kinh doanh, doanh nghiệp B thuộc diện chịu thuế GTGT. Doanh nghiệp B được thực hiện kê khai khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào như sau:

– Doanh nghiệp B được khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào của tài sản cố định và của hàng hóa, dịch vụ mua vào không hình thành tài sản cố định tại nhà máy sản xuất bánh kẹo.

– Doanh nghiệp B phân bổ số thuế GTGT đầu vào cho các nguyên liệu mua vào và phân bổ theo tỷ lệ % doanh thu bán hàng/Tổng doanh thu.

Ví dụ 59:

Doanh nghiệp Y đã đầu tư xây dựng nhà máy sản xuất, chế biến các sản phẩm từ sữa tươi sống như sữa tươi tiệt trùng, sữa chua và pho mát. Doanh nghiệp tổ chức sản xuất khép kín từ khâu chăn nuôi đến khâu chế biến.

Đối với trường hợp doanh nghiệp thuê gia công chăn nuôi, doanh nghiệp sẽ đầu tư toàn bộ giống, chuồng, trại, hàng rào, trang thiết bị vắt sữa, hệ thống vệ sinh chuồng, trại và các vật liệu đầu vào khác như thức ăn chăn nuôi, thuốc thú y, dịch vụ thú y. Doanh nghiệp Y được khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào toàn bộ số thuế GTGT của tài sản cố định và của hàng hóa, dịch vụ mua vào không hình thành tài sản cố định tại tất cả các khâu sản xuất và chế biến.

b) Đối với cơ sở SXKD có dự án đầu tư thực hiện đầu tư theo nhiều giai đoạn, bao gồm cả cơ sở SX, KD mới thành lập và có phương án sản xuất, kinh doanh tổ chức sản xuất khép kín, hạch toán tập trung và sử dụng SP thuộc đối tượng không chịu thuế GTGT để sản xuất ra mặt hàng chịu thuế GTGT.

Trong giai đoạn đầu tư xây dựng cơ bản, nếu có cung cấp hàng hóa hoặc DV không chịu thuế GTGT thì số thuế GTGT đầu vào trong giai đoạn đầu tư để hình thành TSCĐ sẽ được khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào toàn bộ.

Cơ sở sản xuất kinh doanh phải hạch toán riêng số thuế GTGT đầu vào không sử dụng cho đầu tư tài sản cố định phục vụ cho hoạt SXKD hàng hóa, DV không chịu thuế GTGT để kê khai khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào theo tỷ lệ (%) giữa doanh số chịu thuế GTGT so với tổng doanh số hàng hóa, dịch vụ bán ra.

Đối với các cơ sở kinh doanh đầu tư dự án để tiếp tục sản xuất và chế biến sản phẩm chịu thuế GTGT và có cam kết bằng văn bản tiếp tục sản xuất, họ được khai trừ thuế GTGT ngay từ giai đoạn đầu tư xây dựng cơ bản.

Trong trường hợp thuế GTGT đầu vào phát sinh trong giai đoạn đầu tư xây dựng cơ bản đã được khai trừ, hoàn thuế nhưng sau đó doanh nghiệp không đủ điều kiện để khấu trừ thuế giá trị gia tăng hoặc hoàn thuế, họ phải khai báo và điều chỉnh để nộp lại số tiền thuế GTGT đã được khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào hoặc hoàn thuế.

Nếu doanh nghiệp không tuân thủ các quy định về khai báo và điều chỉnh, khi cơ quan thuế kiểm tra và thanh tra phát hiện, họ sẽ bị truy thu, truy hoàn thuế và xử phạt theo quy định của pháp luật.

Cơ sở kinh doanh bán các sản phẩm nông, lâm, thủy hải sản chưa qua chế biến hoặc mới qua sơ chế thông thường thuộc đối tượng không chịu thuế GTGT thì số thuế GTGT của hàng hóa, DV mua vào được tính khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào theo tỷ lệ (%) doanh số hàng hóa, DV chịu thuế GTGT so với tổng doanh số của hàng hóa, DV bán ra.

DN phải chịu trách nhiệm trước PL về các nội dung đã báo cáo và cam kết giải trình với cơ quan thuế liên quan đến việc khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào và hoàn thuế.

Ví dụ 60: Công ty A đầu tư vào vườn cây cao su và dự án xây dựng nhà máy chế biến mủ cao su, trong đó có chi phí phát sinh thuế GTGT đầu vào ở giai đoạn đầu tư XDCB. Mặc dù công ty chưa có sản phẩm nào để sản xuất chế biến thành sản phẩm chịu thuế GTGT, nhưng công ty cam kết sẽ sử dụng sản phẩm trồng trọt để tiếp tục sản xuất chế biến ra sản phẩm đó. Trong trường hợp này, công ty được khấu trừ toàn bộ thuế GTGT đầu vào.

Nếu công ty bán toàn bộ mủ cao su thuộc dự án, mà mủ cao su này không thuộc đối tượng chịu thuế GTGT, thì công ty không được khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào.

Nếu công ty sử dụng một phần mủ cao su khai thác của dự án để sản xuất sản phẩm chịu thuế GTGT và bán phần còn lại, thì công ty được khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào như sau:

Thuế GTGT đầu vào của tài sản cố định (vườn cây cao su, nhà máy chế biến…): cty được khấu trừ toàn bộ (bao gồm cả thuế GTGT phát sinh trong giai đoạn đầu tư XDCB).
Thuế GTGT đầu vào của hàng hóa, DV: công ty thực hiện khấu trừ theo tỷ lệ (%) doanh số hàng hóa, DV chịu thuế GTGT so với tổng DS của hàng hóa, DV bán ra.

c) Cơ sở sản xuất kinh doanh mới thành lập Doanh nghiệp Z đã đầu tư vào lĩnh vực vận tải. Cơ sở sản xuất kinh doanh này có phương án sản xuất kinh doanh các hàng hóa, dịch vụ không chịu thuế GTGT và cũng có các hàng hóa, dịch vụ chịu thuế GTGT. Trong đó, doanh thu từ vận chuyển hành khách công cộng bằng xe buýt chiếm tỷ trọng 30% tổng doanh thu của cơ sở sản xuất kinh doanh.

Số thuế GTGT đầu vào của TSCĐ trong giai đoạn đầu tư xây dựng cơ bản sẽ được tạm khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào theo tỷ lệ (%) giữa doanh thu của các hàng hóa, dịch vụ chịu thuế GTGT so với tổng doanh thu của các hàng hóa, dịch vụ bán ra theo phương án sản xuất, kinh doanh của cơ sở sản xuất kinh doanh. Số thuế tạm khấu trừ sẽ được điều chỉnh theo tỷ lệ (%) giữa doanh thu của các hàng hóa, dịch vụ chịu thuế GTGT so với tổng doanh thu của các hàng hóa, dịch vụ bán ra trong vòng ba năm kể từ năm đầu tiên có doanh thu.

Sau khi mua sắm phương tiện và xây dựng trạm chờ, nhà xưởng, giai đoạn đầu tư kéo dài 2 năm từ tháng 6/2014 đến tháng 5/2016. Trong thời gian đó, doanh nghiệp được khấu trừ tạm thời 70% số thuế giá trị gia tăng đầu vào của tài sản cố định trong giai đoạn đầu tư cơ bản cùng với chi phí thành lập doanh nghiệp, và được hoàn thuế theo quy định. Tuy nhiên, thuế GTGT của tài sản cố định là xe buýt công cộng đăng ký sử dụng không được khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào.

Doanh nghiệp bắt đầu hoạt động kinh doanh từ tháng 6/2016. Trong vòng 3 năm kể từ đó đến hết tháng 5/2019, tỷ trọng doanh thu từ vận tải hành khách công cộng bằng xe buýt chiếm 35% tổng doanh thu của hàng hóa, dịch vụ bán ra.

Vì vậy, doanh nghiệp phải điều chỉnh giảm số thuế GTGT của tài sản cố định đã được khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào, và được hoàn thuế tương ứng với tỷ lệ 5% (= 70% – 65%). Số thuế GTGT điều chỉnh giảm phải nộp được tính vào kỳ khai thuế tháng 5/2019 và doanh nghiệp không bị xử phạt hay tính lãi chậm nộp đối với số thuế GTGT của tài sản cố định được khấu trừ khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào.

>> Xem thêm:

Nguyên tắc khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào